Sáng kiến kinh nghiệm Xây dựng nề nếp học tập cho học sinh Lớp 1

Xây dựng nề nếp học tập cho học sinh lớp 1
1, Lí do chọn biện pháp:
Bác Hồ - Người cha già kính yêu của dân tộc ta đã từng nói: " Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người ". Câu nói ấy cho thấy đã từ lâu Đảng và Nhà nước ta luôn coi trọng vấn đề giáo dục. Đặc biệt trong công cuộc xây dựng đất nước hôm nay, hơn bao giờ hết, Giáo dục luôn được quan tâm, đặc biệt vấn đề bảo vệ và chăm sóc trẻ em rất được coi trọng. Đây là sự nghiệp cao quý, là trách nhiệm to lớn bởi trẻ em là tương lai của đất nước, việc đầu tư cho giáo dục được xác định là quốc sách hàng đầu.
Bản thân tôi là giáo viên chủ nhiệm trực tiếp giảng dạy học sinh lớp 1. Đây là giai đoạn vô cùng quan trọng, là nền tảng, là tiền đề cho tất cả các cấp học. Nếu các em được học và vui chơi trong một môi trường khoa học, lành mạnh, có tri thức thì đó là cơ sở vững chắc để tạo ra một thế hệ khỏe về thể chất, mạnh về tinh thần. Nếu các em được học tập và rèn luyện theo một nề nếp thì sẽ là cơ sở tốt cho việc học tập và rèn luyện ở các lớp trên và các cấp học khác. Nhưng thực tế không được như thế. Không phải học sinh lớp 1 nào cũng có một nề nếp học tập tốt. Các em mới từ mẫu giáo lên, làm quen với một môi trường hoàn toàn mới, hoàn toàn xa lạ. Tất cả đều bỡ ngỡ. Các em xem cô như người mẹ thứ hai, tất cả mọi cử chỉ, hành vi giao tiếp của học sinh lớp 1, hơn bao giờ hết, rất cần giáo viên chủ nhiệm uốn nắn theo chuẩn mực.
Biết bao câu hỏi cứ quanh quẩn trong tôi: Phải làm sao tạo cho các em sự yêu thích và hứng thú trong từng hoạt động học tập, cũng như luôn hăng hái tham gia các hoạt động tập thể? Phải làm sao để hình thành cho các em từng kĩ năng sống, kĩ năng học tập khoa học? Phải làm sao để các em cảm nhận được trường học là ngôi nhà thứ hai của mình và mỗi ngày đến trường thực sự là một ngày vui? Và phải làm sao để ngay từ đầu, các em được rèn nề nếp trong học tập một cách nghiêm túc và có hiệu quả để tạo tiền đề, để làm cơ sở vững chắc cho cả một quá trình học tập lâu dài sau này?
Từ những trăn trở trên, tôi đã quyết định chọn và nghiên cứu đề tàì:“Xây dựng nề nếp học tập cho học sinh lớp 1”.
2. Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp 
* Xây dựng cho học sinh tư thế ngồi học chuẩn:
Rèn cho học sinh tư thế ngồi học chuẩn nhằm giúp học sinh hình thành thói quen tốt trong khi ngồi học, giúp thể chất của các em phát triển lành mạnh không bị cong vẹo cột sống, không ảnh hưởng đến mắt như bị cận thị, Vậy bản thân tôi luôn chú ý nhắc nhở học sinh khi ngồi học cần chú ý những điểm sau:
- Tư thế ngồi viết:
+ Lưng thẳng;
+ Không tì ngực vào bàn;
+ Đầu hơi cúi;
+ Mắt cách vở khoảng 25 – 30cm;
+ Tay phải cầm bút;
+ Tay trái tì nhẹ lên mép vở để giữ; 
+ Hai chân để song song, thoải mái.
-Cách cầm bút:
+ Cầm bút bằng ba ngón tay: ngón cái, ngón trỏ, ngón giữa;
+ Khi viết dùng ba ngón tay di chuyển bút từ trái sang phải, cán bút nghiêng về bên phải, cổ tay, khuỷu tay và cánh tay cử động mềm mại, thoải mái.
*Xây dựng nề nếp học tập trên lớp:
Khi đến lớp các em có đủ điều kiện được trau dồi những lĩnh vực tri thức dưới sự hướng dẫn khoa học của các giáo viên. Lần đầu tiên bước vào lớp các em còn bỡ ngỡ nên giáo viên chủ nhiệm phải gần gũi, trò chuyện, định hướng cho các em những nội quy, quy định của lớp. Hướng dẫn, làm mẫu để học sinh quan sát và thực hiện.
Trong các tiết học và các tiết hoạt động ngoại khoá giáo viên đưa ra các quy ước để em nào cũng thực hiện được:
Ví dụ: Trong giờ toán, học sinh lúc nào chú ý nghe giảng, lúc nào sử dụng bảng con, lúc nào mở sách giáo khoa hay vở đều thực hiện theo hiệu lệnh của giáo viên ghi ở bên lề bảng lớp. Tất cả những điều ấy đều có nề nếp tốt thì chất lượng học tập của một giờ học đạt hiệu quả cao.
Do đặc điểm của học sinh lớp 1 còn nhỏ, khi đi học một số em quên sách vở, đồ dùng học tập như sách Toán, Tiếng Việt hoặc có khi quên bảng, phấn,... Vì vậy chất lượng giờ học đạt kết quả chưa cao. Do đó giáo viên chủ nhiệm phải trao đổi với phụ huynh học sinh để rèn cho các em chuẩn bị sách vở, đồ dùng học tập đầy đủ trước khi đến lớp.
*Xây dựng nề nếp học tập ở nhà:
Hiện nay, Nhà nước đã có chủ trương xã hội hoá giáo dục gia đình, nhà trường và xã hội cùng kết hợp giáo dục các em. Cho nên chính tại gia đình cũng là môi trường giúp các em có thể học tập ngoài những giờ học ở trên lớp. Tuy học sinh lớp một đã được 9 buổi/ tuần, toàn bộ phần bài tập, bài học được giáo viên hướng dẫn và hoàn thành ngay trên lớp. Nhưng đối với trường tôi, buổi thứ hai học thêm vở thực hành Tiếng Việt và Toán; vở viết đúng, viết đẹp nên vẫn còn cần rèn cho các em có nề nếp buổi tối về nhà biết ngồi vào góc học tập của mình, để luyện đọc lại bài trong sách Tiếng Việt, sách Thực hành, luyện viết vần, từ vào vở trắng và cùng với sự hướng dẫn của bố mẹ tự soạn sách vở, đồ dùng học tập cho ngày hôm sau. Để thực hiện tốt nề nếp học tập ở nhà thì mỗi học sinh phải có góc học tập.
*Xây dựng nề nếp xếp hàng ra vào lớp và thể dục đầu giờ:
Chúng ta đều thấy rằng ngoài học tập ra thì thể dục có vai trò lớn trong việc phát triển thể chất cho học sinh để hướng tới hình thành một con người phát triển toàn diện cả về văn, thể, mĩ. Hiện nay, nhu cầu xã hội về nguồn lực con người là rất cao. Làm theo lời dạy của Bác Hồ về thể dục thể thao là linh hồn, là ngọn đuốc soi rọi, chỉ lối dẫn đường cho mọi nhiệm vụ thể dục thể thao hôm nay và mãi mãi về sau. Cần thường xuyên tập thể dục cho thân thể cường tráng, tinh thần khoẻ mạnh để đủ sức giữ gìn và góp phần xây dựng nước nhà, gây đời sống mới.
Đối với học sinh rèn luyện thể chất để có sức khoẻ học tập tốt, không những thế mà còn tạo tiền đề cho các lớp trên có cơ hội tham gia vào các cuộc thi như: Hội khoẻ Phù Đổng Vậy nên tôi luôn chú trọng các vấn đề này.
Vào đầu năm học, giáo viên chủ nhiệm biên chế lớp, chia tổ cho lớp, bầu ra ban cán sự (lớp trưởng, lớp phó, tổ trưởng, tổ phó) phân công nhiệm vụ cho từng em. Trong buổi học đầu tiên, giáo viên hướng dẫn học sinh xếp hàng theo tổ, em nhỏ đứng trước, em lớn hơn đứng sau, cho học sinh điểm số theo từng tổ và nhắc học sinh nhớ vị trí đứng của mình. Thời gian đầu năm học, mỗi buổi sáng khi nghe tiếng trống tập trung thể dục đầu giờ, giáo viên chủ nhiệm ra sân hướng dẫn học sinh nhanh nhẹn đứng vào vị trí của mình để xếp thẳng hàng ngang, thẳng hàng dọc. Đồng thời hướng dẫn các em chỉnh sửa quần áo cho gọn gàng. Khi thực hiện các động tác các em cần chú ý quan sát các anh, các chị lớp trên làm mẫu để tập cho đúng yêu cầu các động tác của bài múa hát sân trường cũng như các động tác của bài thể dục buổi sáng. Trong giờ tập thể dục tuyệt đối không được nói chuyện riêng. Sáng thứ 2 đầu tuần giờ chào cờ, đây là tiết học ngoại khoá các em phải thực hiện một cách nghiêm túc nên tôi uốn nắn nhắc nhở các em có ý thức đứng nghiêm trang nhìn lên lá cờ Tổ quốc để tưởng nhớ và biết ơn các anh hùng đã hy sinh xương máu để bảo vệ đất nước. Khi đội cờ đỏ nhận xét đánh giá xếp loại hàng tuần về mọi mặt thì phải lắng nghe xem lớp mình xếp thứ mấy; nếu xếp thứ nhất được tuyên dương thì cần phát huy, còn chưa được tuyên dương thì phải cố gắng khắc phục những khuyết điểm để tuần sau vươn lên.
Nhờ sự hướng dẫn tỉ mỉ của giáo viên chủ nhiệm mà các em thực hiện đều đặn mỗi ngày, mỗi tuần dần dần các em sẽ có ý thức, có kĩ năng tự vươn lên để thực hiện tốt nhiệm vụ của mình.
*Xây dựng nề nếp giữ gìn trường lớp sạch, đẹp:
Việc xây dựng ý thức bảo vệ môi trường cho học sinh Tiểu học là vô cùng quan trọng và cấp thiết bởi hàng ngày, hàng giờ chúng ta đang chứng kiến và gánh chịu những tác hại to lớn của biến đổi khí hậu như: lụt, bão, sóng thần, Để giữ gìn trường lớp sạch, đẹp cũng như tạo cho học sinh có ý thức bảo vệ môi trường sống xung quanh tôi đã hướng dẫn các em thực hiện những hành động như sau:
Hằng ngày giáo viên chủ nhiệm rèn học sinh bỏ rác đúng nơi quy định, làm vệ sinh trong và ngoài lớp sạch sẽ, đi vệ sinh đúng nơi quy định. Giờ học thủ công rèn cho các em thói quen sau tiết học bỏ rác vào sọt, không xả rác ra lớp học, sân trường. Giáo dục học sinh có ý thức giữ gìn bàn ghế trong lớp sạch sẽ, không dẫm chân, vẽ bậy lên tường, lên bàn ghế; không leo cây bẻ cành; hằng ngày cần chăm sóc cây xanh. Đó là những việc làm cần thiết hằng ngày của các em để bảo vệ của công, bảo vệ môi trường trong lành giúp cho các em có sức khoẻ tốt để học tập và rèn luyện.
*Xây dựng thói quen tốt hằng ngày trở thành kĩ năng:	
Trong cuộc sống xã hội hiện đại con người cần trau dồi những kĩ năng sống để có thể thích nghi với mọi hoàn cảnh, có thể sống một cách tự lập mà không cần dựa dẫm hoặc phụ thuộc vào người khác. Vì thế, tôi đã rèn cho các em những hành động nhỏ để các em tự biết chăm sóc bản thân như:
-Thức dậy sớm;
-Mặc quần áo sạch sẽ;
-Chải tóc gọn gàng;
-Rửa tay trước khi ăn;
-Ăn uống đủ chất;
-Uống nhiều nước;
-Đi học đúng giờ;
-Vui chơi ngoài trời;
-Đứng và ngồi thẳng lưng;
-Đọc sách;
-Tự làm việc nhà vừa sức với mình; 
- Đi ngủ đúng giờ.
*Xây dựng nề nếp giữ vệ sinh cá nhân:
Việc giữ gìn vệ sinh cá nhân cũng là một hành động giúp bảo vệ sức khoẻ của con người. Ngoài việc ăn uống đầy đủ chất, thể dục đều đặn thì việc cơ thể sạch sẽ cũng giúp bảo vệ sức khoẻ con người. Hằng ngày, tôi thường xuyên nhắc nhở các em tắm rửa sạch sẽ, thay quần áo mỗi ngày đến trường, quần áo đi học về đến nhà phải thay quần áo mặc ở nhà và móc quần áo đúng nơi quy định. Vệ sinh cá nhân vào buổi tối và buổi sáng, rửa tay sạch trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, Đến cuối mỗi tuần tôi thường tuyên dương những em vệ sinh cá nhân sạch sẽ, gọn gàng trong cả tuần và nhắc nhở những em chưa sạch sẽ. Để rèn học sinh giữ gìn vệ sinh cá nhân sạch sẽ tôi cần có sự giúp đỡ của từng phụ huynh học sinh.
*Xây dựng nề nếp giữ vở sạch, viết chữ đẹp:
Ông cha ta thường nói: “Nét chữ nết người”. Đúng vậy khi người ta nhìn vào nét chữ thì đánh giá được con người. Nếu nét chữ đẹp thì con người đó có tính cẩn thận và ngược lại nét chữ xấu thì con người đó luôn cẩu thả. Vì vậy mà tôi phải thường xuyên xây dựng kế hoạch giữ vở sạch, rèn chữ viết cho học sinh mọi lúc, mọi nơi như: viết đúng, viết đẹp, giữ gìn vở không quăn mép; không viết, vẽ bậy vào vở. Bên cạnh đó ở góc lớp tôi treo mẫu chữ viết để các em quan sát viết đúng mẫu chữ.
Từ cơ sở thực tế và những vấn đề cần thiết đã nêu để xây dựng cho học sinh lớp 1 có nề nếp học tập tốt. Tôi nhận thấy rằng giáo viên phải kết hợp với cha mẹ học sinh kiên trì và thường xuyên uốn nắn, nghiêm túc thực hiện tốt yêu cầu do giáo viên đưa ra khi hướng dẫn cho các em.
Để thực hiện được những mục tiêu mà bản thân đưa ra tôi nhận thấy mỗi giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn, phụ huynh học sinh và bản thân mỗi học sinh phải làm tốt nhiệm vụ của mình.
*Đối với giáo viên chủ nhiệm:
Muốn quản lí giáo dục toàn diện một lớp học, người giáo viên chủ nhiệm phải làm tất cả những công việc để phối hợp, tổ chức tốt việc khai thác tiềm năng trong và ngoài nhà trường nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện học sinh một lớp học.
-Giáo viên chủ nhiệm phải thực hiện việc điều tra nắm vững đối tượng giáo dục là từng học sinh và những đặc điểm của một tập thể lớp học.
-Phải xây dựng kế hoạch thực hiện các mặt giáo dục toàn diện.
-Phải triển khai các hoạt động theo dõi sự tiến bộ của từng em theo mục tiêu kế hoạch chủ nhiệm đã đặt ra.
Giáo viên cần tổ chức cho các em vui chơi trong quá trình học tập và xây dựng “những đôi bạn cùng tiến” để các em hăng hái hơn trong các hoạt động ở lớp. Muốn xây dựng tốt phong trào “đôi bạn cùng tiến” điều đầu tiên người giáo viên phải biết cách bố trí lớp học. Trong lớp có 15 bàn chia thành 3 dãy tôi bố trí cho học sinh ngồi bàn hai em xen kẽ giữa nam và nữ, cứ một em khá ngồi gần một em trung bình hoặc một em giỏi ngồi gần một em tiếp thu bài chậm; làm như vậy trong quá trình học tập, các em kèm cặp lẫn nhau, bắt chước từng nét chữ của nhau, luyện đọc cùng nhau, nhất là trong việc thảo luận nhóm các em biết thảo luận gợi mở cho nhau để đạt kết quả tốt.
Như chúng ta đã biết tâm lí của học sinh Tiểu học rất thích được khen, được động viên nên tôi thường cho học sinh thi đua trong học tập thông qua hình thức tổ chức dạy học.
Ví dụ: Trong giờ học vần, khi ghép vần, tiếng vào bảng cài, tôi cho các em thi đua 3 tổ xem tổ nào nhanh hơn. Chắc chắn tổ nào cũng muốn được tuyên dương nên các em sẽ cố gắng trong học tập, thao tác nhanh nhẹn.
Hay đến phần đọc từ ứng dụng tôi cho các em đại diện các tổ lên thi đua tìm tiếng mới trong bài và từ mới ngoài bài học.
Như vậy trong một tiết học nếu giáo viên biết vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học cũng như hình thức dạy học thì không khí lớp học sẽ sôi nổi hơn và đạt kết quả cao hơn.
Hay trong thực tế giáo viên phải tạo môi trường học tập cởi mở không khí vui tươi, thân thiện:
Bởi theo tâm lí chung của con người thì ai cũng biết. Người giỏi giang thường rất tự tin. Còn những người kém hơn lại hay tự ti và rất ngại thể hiện bản thân trước mọi người.
Là giáo viên chủ nhiệm và giảng dạy tôi nhận thấy điều này rất rõ qua học sinh của mình. Những học sinh khá giỏi thường có tâm lí rất tự tin trước các bạn và cô giáo. Các em có thể mạnh dạn trình bày ý kiến của mình trước cô giáo và các bạn trong lớp. Còn phần đa các em học sinh có học lực chậm hơn thường mang tâm lí tự ti trước các bạn. Khi cô đưa ra câu hỏi vì ngại hoặc đôi khi sợ trả lời sai bị các bạn chên cười, có khi bị cô la mắng, nên nhiều khi không dám trả lời. Nhưng tôi đã vận dụng linh hoạt các phương pháp lên lớp, nghệ thuật sư phạm để khích lệ, động viên các em như: các em cứ phát biểu tự do, nếu chưa đúng hoặc chưa đủ thì cô cùng các bạn sửa sai hoặc bổ sung thêm, cô không phê bình đâu. Qua câu khích lệ đó, tôi thấy hầu hết học sinh đều tự tin dơ tay phát biểu xây dựng bài. Như vậy đối với học sinh lớp 1 tuyên dương đúng lúc, kịp thời giúp các em tự tin càng hứng thú trong học tập.
*Đối với học sinh:
Trong giờ học các em phải ngồi đúng tư thế, sử dụng sách vở đúng môn học. Khi cô giáo giảng bài phải chú ý nghe giảng, tích cực phát biểu xây dựng bài và phải biết hợp tác cùng các bạn, cùng cô giáo để xây dựng bài. Khi thực hành ghép vần, tiếng vào bảng cài hay làm bài tập vào bảng con, tất cả những hoạt động đó giáo viên đều ghi kí hiệu đã quy định bên lề bảng, học sinh quan sát để thực hiện đúng yêu cầu.
*Đối với giáo viên bộ môn:
Ngoài cô giáo chủ nhiệm lớp, các em còn được học các thầy, cô giáo bộ môn như: Âm nhạc, Thể dục, Anh văn, Mĩ thuật. Là lớp học 9 buổi / tuần do đó, giáo viên chủ nhiệm cần phối hợp chặt chẽ với giáo viên bộ môn để cùng rèn nề nếp học tập cho học sinh từ tư thế ngồi, cách cầm bút, cách phát biểu cũng như ý thức giữ gìn sách vở, đồ dùng học tập, học bài cũ và xem trước bài mới, 
*Đối với phụ huynh học sinh:
Bản thân tôi đã xây dựng các quy định cụ thể để phụ huynh thực hiện đúng yêu cầu sau:
-Chuẩn bị, sách vở, đồ dùng học tập đầy đủ.
-Bao bọc sách vở, dán nhãn đúng quy định.
-Vệ sinh cá nhân cho con sạch sẽ.
-Hằng ngày mặc trang phục cho con đúng quy định.
-Đưa đón con đúng giờ quy định.
-Đôn đốc con học bài và viết bài đầy đủ.
-Chuẩn bị sách vở và đồ dùng học tập cho con theo thời khoá biểu.
-Giáo dục con có ý thức gọn gàng, ngăn nắp khi học tập, vui chơi ở nhà.
Thường xuyên trao đổi cùng giáo viên chủ nhiệm kịp thời nhắc nhở, đôn đốc học sinh nề nếp học tập ở lớp cũng như ở nhà.
3, Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu:
Sau khi thực hiện cái giải pháp, biện pháp nêu trên. Tôi thấy học sinh lớp 1A do tôi chủ nhiệm đã tiến bộ rõ rệt về nề nếp học tập cũng như chất lượng học tập. Tất cả các em đều thực hiện tốt nề nếp như:
-Đa số các em đi học đều, đúng giờ. 
- Có ý thức học tập tốt ở lớp cũng như ở nhà - Biết ngồi học đúng tư thế.
-Thực hiện tốt nề nếp xếp hàng ra vào lớp và thể dục đầu giờ.
-Có ý thức giữ vệ sinh trường lớp sạch đẹp.
-Biết giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ.
-Có ý thức giữ vở sạch, viết chữ đẹp.
-Biết đoàn kết giúp đỡ bạn trong học tập.
*Kết quả khảo sát:......... (1 em học sinh khuyết tật không đánh giá)
Xếp loại
HS có nề nếp tốt
HS có nề nếp chưa tốt
Đầu năm
18 em (64,3 %)
11 em (35,7 %)
Cuối học kì I
28 em (100 %)
0 em (0 %)

Như vậy việc rèn nề nếp học tập cho học sinh qua từng giờ, từng ngày, từng tuần, từng tháng và qua học kì I đạt được kết quả như sau:
*Môn học và các hoạt động giáo dục
Xếp loại
Hoàn thành
Chưa hoàn thành
Cuối HKI
....em (100 %)
......em (0 %)

*Về năng lực
+ Đạt: .....em
+ 01 em ( khuyết tật không đánh giá) 
* Về phẩm chất:
+ Đạt: ........em
+ 01 em ( khuyết tật không đánh giá)
-Tham gia hội thi vở sạch chữ đẹp cấp trường 5 em tham gia và đạt kết quả như sau:
Giải A: 01 em
Giải B: 02 em
Giải C: 01 em
Công nhận: 01 em
-Tham gia thi giải toán Violympic trên Internet cấp trường đạt 06 em, cấp huyện đạt 05 em.
-Tham gia thi “ Tiếng hát tuổi hồng” đạt giải khuyến khích.
-Tham gia thi kể chuyện Bác Hồ đạt giải ba.
-Kết quả kiểm tra nề nếp của Đội hàng tuần trong học kì II đa số xếp thứ nhất.
-Tham gia đầy đủ các phong trào của Đội và đạt kết quả tốt.
4. Kết luận:
Như vậy, với mong muốn nâng cao chất lượng giáo dục học sinh một cách toàn diện, theo chủ trương xây dựng Trường học thân thiện, học sinh tích cực” và xây dựng trường chuẩn Quốc gia mức độ II. Bản thân tôi đã vận dụng nhiều phương pháp, hình thức tổ chức dạy học trong tiết học cũng như các tiết hoạt động ngoại khoá. Mục đích không chỉ hình thành trong các em về kiến thức mà hơn hết là hình thành trong các em những hành vi nề nếp tốt, các kĩ năng, kĩ năng sống. Để các em phát triển thành những con người hoàn thiện về cả nhân cách và trí tuệ.